Onlangs volgde ik een meditatie retraite begeleid door Riët Aarsse en Simin Abravesh van Simsara volgens de uitgangspunten van Insight dialogue. Het was min of meer toevallig omdat het de enige retraite was die precies in mijn zeldzame vrije weekend viel. Ik wilde even bijkomen van een corona thuisisolatie met kinderen tijdens een drukke werkweek. Onverwachts kwamen dat weekend voor mij de werelden van Mindfulness en Geweldloze communicatie prachtig samen.

Insight Dialogue

Mindfulness meditatie is voor mij veelal een individuele aangelegenheid gericht op mijn eigen persoonlijke ontwikkeling en welzijn. Het helpt mij om even los te komen van het leven van alledag en om minder kwetsbaar te worden voor de woorden en acties van anderen. Het is een soort terugtrekken in een veilige bubbel. De drukte van gezin en werk, maar ook lastige problemen zoals klimaatverandering, polarisatie en vluchtelingenstromen, lijken even niet te bestaan. Tijdens het mediteren bouw ik rust en concentratie op en maak ik even contact met mezelf. Maar zodra ik weer onder de mensen komt, merk ik hoe lastig het is om deze innerlijke rust vast te houden. De omgang met anderen levert nu eenmaal onrust en een bepaalde mate van stress op.

Insight Dialogue is een vorm van Vipassana meditatie maar dan in interactie met anderen. De methode is ontwikkeld door de Amerikaan Gregory Kramer. In plaats van alleen in stilte te zitten, deel je bij Insight Dialogue je ervaringen met anderen tijdens het mediteren. Je oefent als het ware om in contact te blijven met jezelf terwijl je in contact bent met een ander. Het is om die reden een prachtige brug en aanvulling op Geweldloze communicatie en ‘gewone’ Mindfulness meditatie.

Mindfulness en individualisme

De Amerikaans meditatieleraar en Geweldloze communicatietrainer Oren Jay Sofer beschrijft in het artikel ‘The Inherently Relational Nature of Mindfulness’ waarom volgens hem Insight Dialogue als meditatievorm zo goed binnen de huidige tijd past. Volgens Sofer moet de nadruk die in het Boeddhisme lijkt te worden gelegd op het belang van eenzaamheid, individualiteit en niet-gehecht zijn, vooral worden gezien in de context van de oude Indiase samenleving waarin het Boeddhisme ontstond. In deze oude gemeenschappen waren de familie- en gemeenschapsbanden zo ontzettend hecht, dat iemands gevoel een zelfstandig individu te zijn gemakkelijk werd overschaduwd. Het benadrukken van het individuele belang gaf in die context dus wat tegenwicht.

In de huidige tijd is het precies andersom. De dominante, westerse cultuur waarin wij leven legt de nadruk sterk op het afzonderlijke, autonome individu. We worden opgevoed met het idee dat persoonlijke prestaties en consumptie ons voldoening brengen, in plaats van hechte relaties. Dit wordt ondersteund door consumptiegerichte media-uitingen, en verhalen en mythen over eenzame helden die allerlei uitdagingen moeten overwinnen. In deze context ligt het voor de hand dat we onafhankelijkheid en zelfstandigheid als belangrijker beschouwen dan relaties en onderlinge afhankelijkheid.

Volgens Sofer schuilt er een gevaar in dit individualistische perspectief op Mindfulness. Het risico bestaat dat we Mindfulness gaan gebruiken als een middel om ons af te sluiten van het reële lijden dat miljoenen mensen in de wereld dagelijks ervaren, en van de schade die onze instituties en systemen toebrengen aan het leven van de mensen en dieren op onze planeet. In het Boeddhisme is juist het erkennen dat we leven in een wereld waarin ons eigen handelen gevolgen heeft voor onszelf en anderen, en waarin we allemaal afhankelijk van elkaar zijn, het belangrijkste uitgangspunt voor het ontwikkelen van wijsheid. Insight Dialogue en Geweldloze Communicatie kunnen goede manieren zijn om deze relationele component verder te onderzoeken in je meditatie-beoefening en in het dagelijks leven.

Meer informatie

Op een aantal plekken in Nederland worden introductiecursussen gegeven en zijn er Insight Dialogue oefendagen. Meer informatie hierover kun je vinden op: https://www.simsara.nl/insight-dialogue en  https://www.amsterdaminzichtmeditatie.nl/wat-is-insight-dialogue/.

Het artikel van Oren Jay Sofer over de relationele aard van mindfulness vind je hier: https://www.orenjaysofer.com/blog/relationship-and-mindfulness

Op de site van Equanimity vind je meer informatie over Geweldloze communicatie en Mindfulness training.

Foto: Boris Nauta (2004), onderweg naar Lhasa, Tibet.